Przedmiotem sprawy, w której Najwyższy Sąd Administracyjny 16 listopada 2015 roku podjął uchwałę (sygn.IFPS6/16), były skutki w zakresie podatku VAT, zachodzące przy przekazaniu nieruchomości wspólnikowi w zamian za jego udziały w celu ich umorzenia.
Problem ten rozważany był już dwukrotnie:
– wyrok z dnia 1 września 2011 (sygn.IFSK1212/10) – w którym NSA stwierdził, że przekazanie udziałowcowi danej rzeczy w zamian za jego udziały stanowi przeniesienie władztwa ekonomicznego. Taka czynność jest wypełnieniem definicji odpłatnej dostawy towarów, co rodzi obowiązek podatku VAT;
– zupełnie przeciwne stanowisko objął NSA 10 maja 2012 roku (sygn.IFSK1010/11). Tym razem Sąd uznał, że nabycie udziałów przez spółkę w celu ich umorzenia nie wchodzi w zakres czynności prowadzonej działalności gospodarczej, a co za tym idzie nie podlega opodatkowaniu VAT.
Podjęta uchwała z dnia 16 listopada 2015 roku popiera wyrok NSA z dnia 1 września 2011 roku. Tutaj Sąd analizował definicję dostawy towaru w oparciu o ustawę o VAT. Wynika z niej, że aby powstał obowiązek podatkowy, dostawa musi mieć charakter odpłatny.
NSA bezsprzecznie uznał, że czynność będąca przedmiotem sprawy, podlega opodatkowaniu VAT. Swoją decyzję uzasadnił tym, że przekazanie wspólnikowi nieruchomości, (która w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT w tej transakcji będzie towarem) w zamian za jego udziały, posiadające określoną wartość mi.in nominalną, realną, będzie stanowić dostawę towarów w myśl art. 5 ust.1 pkt1 w zw. z art.7 ust.1 ustawy o VAT.
Omawiana czynność posiada cechy charakterystyczne dla transakcji barterowej, czyli wymiany dóbr i usług na inne towary i usługi o identycznej wartości bez transferu pieniędzy. Przy takiej transakcji nieistotne jest to, czy czynność odbywa się w celu umorzenia udziałów.
Podjęta uchwała może mieć ogromny skutek dla przyszłych, jak i przeszłych transakcji przekazania rzeczy i praw majątkowych w celu umorzenia udziałów.
Kolejnym jej efektem mogą być wątpliwości w zakresie klasyfikacji podatkowej transakcji, których przedmiotem były świadczenia w formie rzeczowej.